woensdag 23 november 2011

De neus van de sultan

De Turkse cartoonist heeft altijd te kampen gehad met door de overheid opgelegde censuur. Daar lopen de hedendaagse cartoonisten tegenaan, maar dat was vroeger niet anders. Tijdens de regeerperiode van sultan Abdülhamid II zou de censuur tot bizarre proporties groeien.
Tijdens de regering van Abdülhamid II verloor Turkije veel van haar land aan Rusland. In 1878 stuurde hij het parlement naar huis en begon hij Turkije als dictator te regeren, geholpen door zijn geheime politie. Hij verbood iedere openbare uiting over hemzelf, zijn sultanaat, het hof of de staat. Maar deze censuur ging nog verder. Omdat Abdülhamid II een hele grote neus had, verbood hij niet alleen woorden als ‘vrijheid’, ‘gelijkheid’ en ‘broederschap’, maar ook het woord ‘neus’ omdat wel eens een verdekte toespeling op hemzelf zou kunnen zijn. Deze verboden werkten binnen de Turkse staat, in deze periode worden er geen Turkse cartoons gemaakt. Maar in het buitenland probeerden de in ballingschap verkerende Jong-Turken Abdülhamid II weg te krijgen. Satire, en dus ook cartoons, waren veelgebruikte wapens om de sultan belachelijk te maken. En zijn neus heeft in al deze cartoons een prominente rol.
Neus 1: Anoniem, 01.03.1889 “Abdülhamid II”

Neus 2: Anoniem, 17.09.1908, “Abdülhamid II”

Neus 3: Anoniem, 14.05.1909. “Istanbuls grootste neus”
Er is wel betoogd dat de enorme neuzen die de latere Turkse leiders in cartoons vaak hebben een symbool zijn voor despotisme, afgeleid van de neus van Abdülhamid II. Dat lijkt mij te ver gezocht. Ook in Nederland en Frankrijk bijvoorbeeld komen karikaturen met grote neuzen veel voor in cartoons. Maar het valt niet uit te sluiten dat een Turkse lezer ook een associatie heeft met de neus van Abdülhamid II.
(aut. Joshua)
Neus 4: Ferruh Doğan, jaren ’50 20e eeuw. “De staat, dat ben ik”. Cartoon over de toenmalige Turkse Minister-President Adnan Menderes (1899-1961)

Geen opmerkingen:

Een reactie posten