maandag 31 oktober 2011

Handen in Istanbul

Handen tijdens het gesprek dat Inktpotters Albo en Niels hadden met striptekenaar Kenan Yarar en cineast Onur Uysal, afgelopen zaterdag in een cafe-restaurant aan de Istiklal caddesi:



vrijdag 28 oktober 2011

Turkse strips anno nu 5

Poëziebundel Kar, Kömür, Keder (Sneeuw, Kolen, Verdriet) scheert langs de rand van de strip. Ze is geschreven en geïllustreerd door Tuncer Erdem, die een carrière als cartoonist bij Girgir, Çarşaf en Limon achter de rug heeft, en korte verhalen schreef voor de tijdschriften Express, Öküz en Kitap-lik.



Spitsuur bij Uykusuz

25-10

We vervoegen ons bij Uykusuz om een stuk van hun werkproces mee te maken. Hun kantoor is gevestigd in een parallelstraatje, dichtbij het kabeltreinstation aan het begin van de Istiklal Caddesi, in een achterhuis en heeft aan het formaat en houtwerk te beoordelen duidelijk meer 'established' gebruikers gekend. Er liggen nu motorhelmen van de tekenaars rond en de muren zijn gedecoreerd met affiches en viltstiftcreaties. Het is rustiger dan bij LeMan wat betreft hoeveelheid mensen, maar ondanks de relaxte benadering van de aanwezigen zindert er spanning. Hoofdredacteur Memo Tembelçizer vertelt dat ze in feite al over hun deadline heen zijn. Komt meer voor, dan is de drukker kwaad en moet er onderhandeld worden, maar alles komt goed. Is de generale gedachte.

fragment muurtekening kantoor Uykusuz
Hij is bezig met de pagina's 2 en 3, de actualiteitencartoons. Het systeem hier wijkt alleen lichtjes af van dat bij LeMan: een viertal mensen sturen elk een aantal grappen in, tekst en een simpel schetsje, die gaan langs drie leden van de kernredactie en uit degenen die het meeste paraafjes krijgen wordt door Memo gekozen. Bij Uykusuz zijn de grapbedenkers geen tekenaars.


In andere kamers werken intussen enkele stripmakers aan hun vaste afleveringen. Göksu Gül, de enige vrouw die in het blad tekent, is bezig aan haar 'Bahar ve sosyal çevresi', een serie over een extreem jaloers meisje, haar sexueel verknipte broertje, haar jonge tante en haar lover, en haar hond. 'Beslist niet autobiografisch', bezweert ze. Ze vertelt ooit uit Penguen te zijn gezet wegens teveel amateurisme, wat niet is af te lezen uit haar huidige tekenwerk. Göksu heeft daarvóór zelfs in Spanje gepubliceerd, in het spaans/turkse boek Istanbul Zombi 2066 (Mery Cuesta).


Verderop zit een andere jonge tekenaar te zweten. Cihan Kiliç is er nog niet uit hoe zijn verhaal deze week gaat lopen, er staan enkel nog wat potloodkrabbels op papier. Toch laat hij zich graag even afleiden om te vertellen dat hij drie jaar grafische school heeft gedaan, bij het ontwerpen van dozen is afgehaakt en nu voor civiel ingenieur studeert. Hij begon met striptekenen bij Bülent Üstün's Fermuar, en zit nu 4 jaar bij Uykusuz. Zijn hoofdpersonages zijn de vriendinnenclub van Sinem, wat leeghoofdige snobs die veel met make-up en hun mobieltjes bezig zijn. Cihan koos voor meiden omdat hij die nu eenmaal graag tekent, en uitgekeken was op mannelijke stripfiguren.

cartoon van Cihan Ceylan wordt in Photoshop gekleurd
In de kamer er tegenover is het grafische productiecentrum van het blad gezeteld. Hier kleuren Hakan, Firat en Vasif alle tekenwerk in, waarna het ge-DTP'd kan worden. Letteraar Fatih Kaan (zie eerder in het blog) zit ernaast en vult vrijwel alle tekstballoons.
Tegen het eind van de avond wordt ons gevraagd of we genoeg weten, een stille hint om te vertrekken. De hoofdredacteur zit op hete kolen, ook de actuele cartoons moeten nog getekend worden, en de voorpagina, en de volgende dag moet het toch echt bij de drukker liggen.
...
Het blijkt een onmogelijke race tegen de tijd. Uykusuz haalt de kiosken op de geplande donderdagochtend niet, het wordt vrijdag. We horen later dat zo'n vertraging het blad 6 tot 7000 nummers in de verkoop (alles is losse verkoop) kan schelen.

cover van de (vertraagde) Uykusuz #217

definitieve strip van Göksu Gül

defintieve strip van Cihan Kiliç

donderdag 27 oktober 2011

Turkse strips anno nu 4

Cartoons van Yiğit Özgür, uitgegeven door Mürekkep



Relatiestrips van Oky (Gencer Oktay), uit Uykusuz



woensdag 26 oktober 2011

Spitsuur bij LeMan 2

De handen van Fatih Kaan. Al 25 jaar letteraar van strips, samen met Sevki Şayişman de enige in Istanbul die het vak uitoefenen. Werkt zes tot zeven dagen per week voor de LeMan-bladen en voor Uykusuz, vult ballonnen klaar terwijl u wacht. Niet te vervangen door een computer en haar kunstmatige 'handschrift'-letters. The real thing:




Fatih lettert sneller dan het licht

Turkse strips anno nu 3

Uitgeverij Mürekkep (van weekblad Uykusuz) is een fonds van Turkse stripklassiekers begonnen. Eén ervan is de reeks over 'de held Ridvan' van Bülent Arabacioğlu, die in Gigir stond. Daarvan zijn inmiddels twee delen verschenen. Geheel in stijl is voor de stripherdrukken dezelfde gele steunkleur gebruikt als in het moederblad.


Spitsuur bij LeMan 1

23-10
Zondags is het spitsuur bij weekblad LeMan. 's Avonds en 's nachts worden met name de cartoons over de actualiteiten gemaakt die, samen met wat geschreven columns en commentaren, de pagina's 2 en 3 vullen. Dit is een echt gezamelijk proces, individuele artiesten of kleine ad hoc groepjes bedenken grappen en maken daar een grove schets van. Die wordt voorgelegd aan de kernredactie die hieruit een selectie maakt en de tekenaars aanwijst voor de uitvoering. Een van de ideeën hierachter is dat op deze pagina's de ideologie van het blad het duidelijkst tot uiting komt en men zich hier zo collectief achter schaart. Verder is het natuurlijk creatief enorm stimulerend om de geesten tegen elkaar aan te scherpen, en de effectiviteit van grappen al op voorhand uit te testen. Het is een methode die in Gigir is ontwikkeld en eigenlijk standaard op alle hierna komende stripweekbladen wordt toegepast.
De kantoren van het blad zijn vol tekenaars en schrijvers, tijdens het werken eet, drink, rookt en slaapt men er. Deze zondag is extra druk omdat ook de laatste handen aan maandbladen Bayan Yani en Lemanyak wordt gelegd. Iedereen tekent in zwart wit, op papier. En er zijn speciale mensen aanwezig voor het letteren, voor het scannen, het inkleuren en de finale vormgeving. De deadline is maandagochtend 9 uur. De krant wordt bij een grote rotatiedrukker in de stad gedrukt, dinsdagochtend in Istanbul bij de kiosken verspreid en vanaf woensdag in de rest van Turkije.
documentatie en schets voor de covertekening

tekenaar Felat Delibalta begint met de covertekening
cover LeMan #1040 Güven & Felat

MK Perker tekent de opzet van pagina 2

tekenaar Behiç Pek maakt zijn cartoon in de linker hoek

pagina 2 in LeMan #1040

maandag 24 oktober 2011

Turkse strips anno nu 2

Stripauteur Yilmaz Aslantürk heeft al 21 jaar de 'ligne claire'-serie Otisabi, de laatste tijd 100% computergetekend. Ze loopt momenteel in weekblad Uykusuz, en wordt door hen gebundeld uitgegeven. Hieronder bundel nummer 4:


Balanceren tussen idealisme en commercie 1


Tuncay Akgün is directeur van de LeMan-groep en tekenaar. Eerst tekenaar. Begonnen als middelbare scholier bij Girgir, zoals veel anderen met het opsturen van cartoons en daar langzamerhand een vast plekje in krijgen. Beeldende kunst gedaan aan de universteit van Memar Sinan en altijd blijven tekenen. Na de overname van Girgir door een andere uitgever, en het ontslag van Ogüz Aral, begint Akgün -dan 23 jaar oud- samen met kameraad Mehmet Çagçag een nieuw stripweekblad: Limon. Ook daarin blijft hij cartoons en strips tekenen. Ze houden het blad 5 jaar draaiend, maar ondervinden steeds meer last van de alsmaar wisselende eigenaren van de uitgeverij waaronder ze vallen. De laatste gaat bankroet en doet Akgün en Çagçag besluiten Limon met een iets andere naam zelfstandig te gaan uitgeven. November 1991 is LeMan een feit.
In de tijdlijn van de Turkse cartoon kun je LeMan gerust de directe erfgenaam van het belangrijke Girgir noemen. In haar (nu bijna) 20-jarige bestaan vervult het dezelfde functie als broedplaats en opleiding voor cartoonisten en is een belangrijke stem in de politieke oppositie -bij tijd en wijle zelfs de enige in het land. Nieuw is dat LeMan uitgroeit met meerdere vertakkingen. Ze beginnen andere bladen uit te geven, zo bestaat het fonds dit jaar uit het stijlmatig grovere stripmaandblad Lemanyak (dat ook alweer aan zijn 192ste nummer toe is), het op 8 maart gelanceerde vrouwenstripblad Bayan Yani, het na twee nummers vanwege overheidsboetes geliquideerde kwaliteitstripblad Harakiri, en de kranten Yeni Harman ('nieuwe oogst') en Red ('afwijzing'). Daarnaast wordt nog een handjevol kleinere blaadjes financieel gesteund. Het onderin het pand gesitueerde Kultur Cafe is een filiaal, en verder produceert de LeMan-groep merchandising van de fondsartiesten en geeft stripalbums, literatuur en politieke boeken uit.
covertekening: Behiç Pek & MK Perker
covertekening Kenan Aristan


Of al dat organisatiewerk zijn cartoonaspiraties niet in de weg zit? Akgün hoeft daar niet lang over na te denken. In elke editie van zijn weekblad heeft hij een eigen strip staan, en schrijft er ook voor anderen (momenteel met tekenaar Selin Selvi), artistiek zit hij nooit stil. En hij vindt het instandhouden van het onafhankelijke -de LeMangroep draait niet op fondsen of advertentie-inkomsten, alle inkomsten komen uit verkoop- 'mediaimperiumpje' eigenlijk het allerbelangrijkste. In een medialandschap dat wordt gedomineerd door commercie en politieke belangen moet het tegengeluid, verpakt in humor, gehoord blijven worden. Sterker, het liefst maakte hij er nog een dagelijks humorblad bij.
strip van Tuncay Akgün in LeMan #1039

zondag 23 oktober 2011

Turkse strips anno nu 1

Hieronder twee uitgaven van Mürekkep, de uitgeverij van weekblad Uykusuz. Beide bundelingen van gagstrips die in het blad stonden, beiden met hardcover en het bedriegelijke uiterlijk van een kinderboek. De inhoud spreekt echter een andere taal.
Firit is al aan zijn 14de druk, wat betekent dat er zeker 100.000 van zijn verkocht. Tekenaar Yiğit Özgür



Tekenaar Emrah Ablak


Wachtwissel

23-10
Vandaag vertrekt een deel van de Inktpot-cartoonexpeditie uit Istanbul, en wordt vervangen door een nieuw lid. Hieronder de laatste live cartoons van Ronald en Joshua. Dankjewel voor het schrijfwerk, Mirjam!
tekening Ronald van der Heide

Inktpotters aan het werk op de derde verdieping van het LeMan hoofdkwartier, tekening Ronald van der Heide
impressie na bezoek cartoonmuseum, tekening Joshua Peeters

tekening Joshua Peeters