Strips maken als industrie

Een van de oprichters van Uykusuz Mehmet Çilingir noemt zichzelf Memo Tembelçizer, wat zoveel betekent als  ‘de luie tekenaar’. Niets is minder waar, want in de vier jaar dat Uykusuz nu bestaat heeft hij niet alleen een wekelijkse stripkrant geproduceerd en uitgegeven, maar bovendien meer dan 30 klassieke en eigentijdse stripboeken. Uykusuz is een afsplitsing van Penguen en lijkt op het eerste gezicht op Penguen en LeMan. Maar in praktijk blijkt het er bij Uykusuz toch anders aan toe te gaan dan bij haar voorgangers. Het is een professioneel bedrijf met een productielijn, een organisatiestructuur en een businessplan.

Memo Tembelçizer bij enkele producten van zijn uitgeverij

Het werkproces lijkt bij Uykusuz strakker gestructureerd dan bij de anderen. Waar bij de andere tijdschriften de laatste dagen in een gemeenschappelijke roes wordt gewerkt aan de actuele pagina’s is bij Uykusuz - wellicht doordat de verhalen meer autobiografisch van karakter zijn - minder last minute-stress. De tekenaars leveren hun verhalen op tijd in bij medewerkers die specifiek zijn aangenomen voor het inkleuren van de verhalen. Soms verschijnen zij niet eens op de redactie maar werken vanuit huis. De meer actuele pagina’s worden bedacht door de redactie, die bestaat uit de zes oprichters van de krant. Zij vragen aan specifieke tekenaars die ideeën in strips uit te werken. Jonge tekenaars mogen hun werk inleveren en de redactie beslist of zij mogen publiceren.
Behalve de tekenaars heeft Uykusuz ook twee secretaressen, een receptioniste en een tweetal medewerkers in dienst die verantwoordelijk zijn voor de publiciteit en verkoop. Daarnaast werken er vijf mensen in hun magazijn. De combinatie van een productielijn met een eigen uitgeverij, Mürekkep Basin Yayin (Inkt Uitgeverij), maakt dat Uykusuz efficiënt kan omgaan met hun producten. De nummers die niet verkocht worden komen terug naar de uitgeverij. Die bundelt Uykusuz tot kwartaaluitgaven die weer worden gedistribueerd bij de boekhandels en door verzamelaars worden afgenomen.

Goed voor de tekenaar, goed voor het bedrijf

Memo Tembelçizer vertelt dat de meeste van zijn in totaal 20 tekenaars, waaronder één vrouw, de ambitie hebben om lange verhalen te schrijven. De weekkrant Uykusuz biedt hen de kans tussentijds te publiceren en daarmee een inkomen te verdienen.  Als hun langere verhaal in delen verschenen is in Uykusuz wordt het door de uitgeverij gebundeld en als los stripboek uitgegeven. Tekenaars die zich aan Uykusuz verbinden weten dat zij daarmee voor zichzelf de mogelijkheid creëren om hun ambitie te verwezenlijken.
De verkoop van de bundels, boeken en classics (de heruitgave van series uit oudere tijdschriften zoals bijvoorbeeld Gigir) loopt in de duizenden. Per titel haalt de uitgeverij verkoopoplagen van tussen de 40.000 en 100.000. Mürekkep Basin Yayin laat haar boeken eruit zien als magazines door ze te omhullen met een poster en dan in plastic te verpakken. Deze kunstgreep zorgt ervoor dat de uitgeverij gebruik kan maken van de grote distributiekanalen die dit als eis stellen. Zo komen de uitgaven makkelijk in de boekwinkels terecht.
Van de krant worden er wekelijks 60.000 verkocht. Het zijn vooral studenten die Uykusuz lezen, net als bij LeMan en Penguen. Tembelçizer ziet zijn eigen krant als minder politiek geöriënteerd als LeMan en minder plat in haar humor als Penguen, het tijdschrift dat in haar naam al de belofte aan dierenhumor draagt. Uykusuz gaat over het dagelijkse leven, wel over het nieuws, maar niet over de politiek.

Toekomst

In de toekomst zou Uykusuz haar bedrijf willen uitbreiden met een comicstore. Daar kunnen de boeken die de uitgeverij drukt verkocht worden, maar er is ook de gelegenheid voor tekenaars om hun publiek te ontmoeten. Naar voorbeeld van het 'cultuurhuis' dat LeMan vroeger was zou de boekwinkel ook een rol kunnen vervullen als aanjager van activiteiten als tentoonstellingen, workshops en culturele ontmoetingen.
(aut. Mirjam)